در گفت وگو با بی دانلود اعلام شد
ساخت تلسكوپ ۳ و چهار دهم متری با بلندپروازی مهندسان ایرانی
به گزارش بی دانلود در حالیکه بلندپروازنه و رؤیایی بودن طرح رصدخانه ملی جزء انتقاداتی بوده که به این طرح نسبت داده شد، ولی محققان این حوزه بر این باورند که این رؤیاپردازی، محققان را در ساخت تلسکوپ ۳.۴ متری یاری کرد و این رؤیایی است که کشورهای همجوار ایران با خرید کلیه تجهیزات به آن رسیدند، ولی پژوهشگران ایرانی با کسب دانش فنی!
دکتر شهرام عباسی، استاد و رئیس دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد در گفتگو با ایسنا، با بیان این که از سال ۱۳۸۸ تابحال از نزدیک با طرح رصدخانه ملی در تماس هستیم، اظهار داشت: در خلال اجرای این پروژه کلان چند رئیس جمهور عوض شد، ضمن آنکه تیم های مختلفی در این پروژه درگیر بودند.
وی پیشرفت این پروژه در چند سال گذشته را چشم گیر و بی نظیر توصیف کرد و اضافه کرد: وقتی که از این پروژه بازدید کنید، از حجم کار انجام شده شگفت زده می شوید و از نظر فنی هم فناوری هایی که در آن به کار گرفته شده است، بسیار "های تک" است.
عباسی افزود: در ایام آغازین این طرح که رؤیای راه اندازی این رصدخانه را داشتیم، کسی تصور نمی کرد که این طرح به سرانجام برسد و حتی مشاوران خارجی در آن زمان اعلام نمودند که ایران به تنهایی نمی تواند این طرح را اجرایی کند.
وی افزود: علاوه بر آن کشورهای همسایه چون ترکیه و هند، جهت راه اندازی رصدخانه، صفر تا صد آنرا خریداری می کنند و این در شرایطی است که بخش عمده ای از رصدخانه ملی در ایران انجام شد و همه ما موظف هستیم که از تیم تحقیقاتی این تیم تقدیر به عمل آوریم.
عضو هیات علمی دانشکده فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد با مقایسه پروژه ملی رصدخانه ملی با طرح های مشابه که به نتیجه نمی رسند، خاطرنشان کرد: پشتکار مجری طرح و تیم تحقیقاتی رصدخانه ملی سبب شده که در شرایط انتشار کرونا و تحریم های اقتصادی، این طرح "های تک" را اجرایی کنند.
عباسی ضمن اشاره به انتشار گزارشی در مجله ساینس با تکیه بر این که به نظر می آید که این گزارش مقداری زاویه دار بود، اظهار داشت: علاوه بر آن افرادی که در این گزارش با آنها مصاحبه شده بود، تخصص کافی در این حوزه را نداشتند ضمن آنکه از ۶ سال قبل در این پروژه مشارکت نداشتند.
این محقق اخترفیزیک نظری افزود: متعاقب این گزارش، مشاوران خارجی اطلاعیه ای را صادر کردند که بسیار قابل توجه است؛ چون که این افراد، محققان برجسته ای در زمینه های تخصصی مرتبط و شناخته شده هستند که نمونه آن "پروفسور جری گیلمور" استادتمام موسسه نجوم دانشگاه "کمبریج" و پروفسور "پدرو آلوارز" رئیس رصدخانه جنوبی اروپا بعنوان بزرگترین رصدخانه دنیا است و همچون مشاوران رصدخانه ملی ایران هم هستند.
نقش مشاوران بین المللی در رصدخانه ملی
وی به بیان نحوه مشارکت محققان بین المللی در رصدخانه ملی پرداخت و افزود: مشاوران بین المللی از کشورهایی چون سوئیس، انگلستان، آلمان، چین، اسپانیا و سوئد طرح تلسکوپ رصدخانه ملی را عرضه کردند که در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسید و اسناد آن هم منتشر گردید. علاوه بر آن کنفرانس هایی برای نقد و بررسی این طرح ها برگزار شد و طرح نهایی تدوین شد و به تصویب رسید.
عباسی ضمن اشاره به جزئیات طرح مشاوران بین المللی، توضیح داد: تلسکوپ دارای بخش های اپتیکی است که طی برگزاری چندین نشست، طراحی های گروه مشاوران به نقد و بررسی گذاشته شد و در نهایت طراحی اولیه آن مصوب و بعد وارد مرحله اجرا شد.
عباسی تصریح کرد: در مرحله اجرا هم کلیه مشاوران خارجی نظارت داشتند و این طرح با دقت بالا اجرایی شد.
به گفته این محقق در شرایط ایده آل که همه کشورها زیر ساخت های عظیم دانشگاهی و آزمایشگاهی و مدیریت اجرایی طرح های بزرگ را دارند، وقتی می خواهند نخستین نمونه را پیاده سازی کنند، زمان زیادی را نیاز دارند و این که ما توانستیم نخستین تلسکوپ رصدخانه ملی را در کشور بسازیم، سبب افتخار است.
عباسی دستیابی به دانش فنی بعضی از قطعات "های تک" رصدخانه ملی را از دیگر موفقیت های این طرح عنوان و تصریح کرد: نمونه آن موتور محرک که سازه ۳۰۰ تنی تلسکوپ بر روی آن باید نصب شود تا سازه با دقت بالا حرکت نماید، از جانب صنایع داخلی ساخته شده است. از آنجایی که علم نجوم به دقت های بالا نیاز دارد، ازاین رو این دانش فنی می تواند در سایر صنایع کاربردی شود.
عضو هیات علمی دانشکده فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد با تکیه بر این که بخش های صنعتی کشور در همکاری با طرح ملی رصدخانه ملی نشان دادند که پتانسیل رشد دارند، اضافه کرد: مهندسان ایرانی در این پروژه خوش درخشیدند.
رؤیایی و بلند پروازانه خواندن رصدخانه ملی
عباسی در پاسخ به این سؤال که چرا اسناد این طرح منتشر نشده است، توضیح داد: من از سال ۱۳۸۶ در کنفرانس های مختلف در زمینه طرح رصدخانه ملی شرکت کردم و در همه آنها از جانب محققان طرح، میزان پیشرفت کار گزارش عرضه می شد و همواره آماده پاسخگویی به سؤالات بودند.
وی، علم نجوم در کشور را ریشه در تاریخ ایران دانسته و خاطرنشان کرد: جای خرسندی است که کشورهایی مانند ارمنستان تلسکوپ ۲.۵ متری دارند و تاجیکستان که وضعیت اقتصادی خوبی ندارد، تلسکوپ های بزرگ دارد و حیف بود که ایران به دستاورد بزرگ در این حوزه نرسد.
وی با اشاره به اینکه بلندپروازانه خواندن این طرح هم دلیل دارد، اظهار داشت: از اروپا تا هندوستان تلسکوپی با مشخصات و کیفیت رصدخانه ملی نداریم و از نظر علمی داشتن چنین تلسکوپی با این کیفیت لازم بود و با عنایت به وضع موجود در خاورمیانه و کشورهای منطقه، اجرای چنین طرحی رؤیاپردازانه بود.
عباسی افزود: در نخستین روزهایی که تاسیس چنین رصدخانه ای عنوان شد، بعضی از بزرگان این حوزه می گفتند که به جای عرضه ایده های بلندپروازانه، تلسکوپ کوچک خریداری نماییم، ولی بلندپروازی های پژوهشگران ایرانی باعث شد که این طرح پا بگیرد و از رؤیا تبدیل به حقیقت شود.
این محقق حوزه اختر فیزیک تصریح کرد: شاید اگر این بلندپروازی ها صورت نمی گرفت، هم اکنون یک تلسکوپ یک متری داشتیم که خریداری نموده بودیم با دردسرهای کمتر؛ چون که هزینه اجرا و ساخت یک تلسکوپ به میزان ابعاد آن بستگی دارد. اگر می خواستیم تلسکوپ ۳.۴ متری را به ۳.۶ متری تبدیل نماییم، بودجه دو برابری را می طلبید.
وی افزود: بر این اساس اگر آن رؤیاها و بلندپروازی ها و افراد توانمند مانند دکتر ثبوتی، دکتر منصوری، دکتر خسروشاهی و در سالهای اخیر حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نبود، شاید رصدخانه ای نداشتیم و در این طرح نشان دادیم که میتوان رؤیاها را به حقیقت تبدیل کرد.
ما و کشورهای همسایه و رصدخانه
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ضمن اشاره به توانمندی کشورهای همسایه و منطقه در زمینه طراحی و ساخت رصدخانه، اظهار داشت: هیچ کدام از این کشورها دارای رصدخانه ملی نیستند. کشوری مانند ارمنستان مجموعه تلسکوپ های "بایراکا" را دارد که بزرگترین آنها تلسکوپ ۲.۵ متری است که سابقه ۴۰ تا ۵۰ ساله دارد و چون فناوری قدیمی دارد، تکنولوژی آن خاص است.
وی با اشاره به اینکه تلسکوپ دارای بخش های اپتیکی، مکانیکی و الکترونیکی است که هر کدام از این بخش ها اختصاص به کشورهای خاصی دارند، اظهار نمود: ساختار آینه آن هم دارای فناوری خاص است که دانش فنی آن در اختیار چند کمپانی محدود در دنیا است.
عباسی افزود: در این شرایط بخش های عمده این تلسکوپ در ایران و تحت نظر مشاوران بین المللی ساخته شد و بهتر است سیاه نمایی نشود و به توانمندی های خودمان ایمان داشته باشیم و با این باور است که رؤیاهای ما تبدیل به حقیقت می شود.
این محقق با ابراز امیدواری از این که سایر حوزه ها به این خودباوری برسند، خاطرنشان کرد: بخش عمده ای از اجرای این پروژه با مشارکت پیمانکاران داخلی بخش خصوصی بوده است و اگر می خواستیم آنرا از خارج وارد نماییم، متحمل هزینه های زیادی می شدیم.
وی افزود: علاوه بر آن توان علمی بعضی از صنایعی که با این پروژه همکاری داشتند، ارتقا یافت؛ چون اجرای پروژه رصدخانه نیازمند عزم صنایع بود و از آنجایی که رصدخانه در رده صنایع "های تک" قرار می گیرد، رفع نیازهای آن باعث رشد و ارتقاء توان علمی شرکتهای دانش بنیان و صنایع خواهد شد؛ ضمن آنکه با راه اندازی رصدخانه بعنوان یکی از زیر ساخت های تحقیقاتی، محققان کشور می توانند در پروژه های بزرگ نجومی مشارکت داشته باشند.
عضو هیات علمی دانشکده فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد، پروژه های نجومی را پروژه های پیشرو در دنیا توصیف کرد و خاطرنشان کرد: زمانی که زمین می چرخد، تلسکوپ ها به صورت موردی اجرام آسمانی را رصد می کند و همین خصوصیت باعث خواهد شد که محققان قادر شوند در رصدهای بین المللی شرکت نمایند و در پروژه های بزرگ بین المللی، تلسکوپ ایران هم مشارکت داشته باشد و دانشمندان در حل مسائل مهم نجومی سهیم باشند.
وی تصریح کرد: من اطمینان دارم که پس از نورگیری تلسکوپ، به صورت مدام با اخبار علمی آن درگیر خواهید بود و شاهد خواهیم بود که جوانان در دستاوردهای این علم، سهیم خواهند بود.
توجه به اظهار نظرهای علمی
وی ضمن اشاره به اظهار نظرهای زیاد درباره راه اندازی و اجرای رصدخانه ملی، اظهار داشت: بخش عمده ای از انتقاداتی که به این پروژه وارد شد، توسط افراد غیر متخصص و غیر حرفه ای صورت گرفته که تصور درستی از تلسکوپ های بزرگ ندارند. اظهار نظرهای غیر تخصصی نه تنها به پیشبرد طرح کمک نمی کند، بلکه امکان دارد سبب سنگ اندازی در روند رو به جلوی طرح شود که برای هیچ کس مطلوب نمی باشد.
عباسی با تکیه بر این که تلسکوپ های بزرگ آزمایشگاه مدرنی هستند و تفاوت معناداری با تلسکوپ های آماتوری دارند، افزود: در این حوزه باید اجازه داده شود که متخصصان حرفه ای سخن بگویند و شاید مشاوران خارجی که از ابتدا در کنار این پروژه بودند، بهترین افرادی هستند که می توانند نسبت به این طرح نقد علمی عرضه کنند.
او در آخر با تکیه بر این که بهترین جا برای سخن گفتن درباره این طرح در کنفرانس ها و همایش های علمی است، افزود: رصدخانه دارای تکنولوژی خاصی است و در فضاهای موجود که غیر تخصصی است؛ سخن گفتن درباره این طرح زیبنده به نظر نمی رسد، ولی به نظر می آید که جامعه علمی در این عرصه در نشست های تخصصی به جمع بندی رسیده و می رسد؛ چون که پیشرفت ها از دل این مبادلات خارج می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب