خشکسالی مدیریت آب در ترسالی هزاران پژوهش سیل مقاله مانع کم آبی نشد
به گزارش بی دانلود، محققان سال هاست با انتشار هزاران مقاله و رساله در رابطه با مساله آب، به ابعاد مختلف این مشکل پرداخته اند، اما فاصله علم و سیاستگذاری همچنان پابرجا می باشد.
خبرگزاری مهر، گروه دانش و فناوری، سعدانه طباطبائی نیا: ایرانیان از گذشته های دور به عنوان مردمی که در اقلیم خشک و نیمه خشک زندگی می کردند، با کم آبی مأنوس بودند و آب برای قرن ها به عنوان گوهری کمیاب مورد توجه قرار داشته است.
در ۹ دهه اخیر، با گسترش نظام آموزش عالی در ایران و رشد ظرفیتهای علمی، این دغدغه در بین دانشگاهیان مختلف گسترش پیدا کرد. دانشگاهیان زیادی همچون مرحوم دکتر پرویز کردوانی؛ جغرافیدان و کویرشناس سال ها برای ترویج «دغدغه آب» و ممانعت از سیاستهای غلط مدیریت آب فریاد زدند. ولی این دغدغه تنها منحصر به هشدار نبود. امروز رد پای دغدغه آب را می توان در پژوهش های علمی و تحقیقات دانشگاهی مشاهده کرد. دانشگاه ها و محققان ایرانی در رشته های مختلف بطور پیوسته به مسئله کم آبی و خشکسالی توجه نشان داده اند.
نگاهی به اطلاعات ثبت شده در پایگاه های بین المللی مانند اسکوپوس و وب آو ساینس و همین طور سامانه «گنج» ایرانداک که داده های مربوط به پایان نامه ها و رساله های محققان را جمع آوری می کند، نشان میدهد که مسئله آب و خشکسالی یکی از پرتکرارترین و جدی ترین موضوعات پژوهشی در ایران است. هزاران مقاله علمی، پایان نامه و رساله دانشگاهی در این زمینه انتشار یافته و دانشگاه های مختلفی دراین خصوص ایفای نقش کرده اند.
این گزارش با بررسی داده های سه پایگاه معتبر، تصویری از دغدغه آب در دانشگاه های ایران ترسیم می کند و ظرفیتهای این نهادهای علمی را در حل مسئله آب نشان میدهد.
جستجوی کلیدواژه های در رابطه با کم آبی و خشکسالی در پایگاه اسکوپوس و بررسی مقالاتی که محققان ایرانی در این پایگاه منتشر نموده اند، نشان میدهد تابحال ۶ هزار و ۷۳۰ سند علمی دراین خصوص انتشار یافته است. بطور کل روند انتشار در حوزه های آب و خشکسالی صعودی بوده و بیشترین تعداد مقاله دراین خصوص در سال ۲۰۲۴ انتشار یافته است.
دانشگاه های تهران، آزاد اسلامی، تربیت مدرس، شیراز و دانشگاه تبریز بیشترین تعداد مقاله دراین خصوص را در پایگاه اسکوپوس منتشر نموده اند.
نزدیک به ۹۰ درصد مدارک انتشار یافته در این پایگاه استنادی بصورت مقاله انتشار یافته اند. همین طور ۵ درصد از مدارک بصورت مقاله کنفرانسی، ۲ درصد فصل کتاب و ۱.۵ درصد بصورت مقاله مروری انتشار یافته است. سایر انواع تولیدات علمی بخش کوچکی از مدارک را به خود اختصاص می دهند.
۳۲.۶ درصد از مدارک در این زمینه در حوزه علوم محیط زیست، ۱۸.۵ درصد در علوم کشاورزی و زیستی و ۱۳.۹ درصد در علوم زمین و سیارات، ۸.۷ درصد در مهندسی و ۶.۷ درصد در علوم اجتماعی انتشار یافته است.
اساتید بسیاری در تهیه این مقالات مشارکت داشته اند ولی بررسی ها نشان میدهد که محمد کارآموز؛ استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران، رضا کراچیان؛ مدیر مسئول مجله تحقیقات منابع آب ایران و استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران و امید بزرگ حداد؛ استاد دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران بیشترین مقالات در این زمینه را نوشته اند.
بررسی پایگاه وب آو ساینس و جستجوی همان کلیدواژه در این پایگاه نیز نشان میدهد تابحال ۱۰ هزار و ۱۶۴ سند علمی در حوزه خشکسالی و کم آبی در این پایگاه نمایه شده است.
بررسی روند انتشار نشان میدهد که بطور کل انتشار مقاله دراین خصوص حدودا صعودی بوده ولی در سال ۲۰۲۴ کمی کاهش داشته است.
۹۲ درصد از مدارک انتشار یافته در این مساله در وب آو ساینس مقاله هستند. ۳.۸ درصد مقاله مروری، ۲.۹ درصد مقالات کنفرانسی و ۱.۱ درصد مقالات دسترسی سریع هستند.
نزدیک ۲۲.۷ درصد از مقالات در حوزه منابع آب، ۲۱.۸ درصد از مقالات در عرصه علوم محیط زیست، ۱۶.۸ درصد در علوم گیاهی، ۱۴.۲ درصد در عرصه کشاورزی و نزدیک به ۹ درصد از مقالات در عرصه مهندسی عمران هستند.
۱۷.۷ درصد مقالات انتشار یافته در وب آو ساینس در این زمینه توسط دانشگاه آزاد اسلامی انتشار یافته است. بعد از آن دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه شیراز بیشترین مقالات این حوزه را منتشر نموده اند.
علیرضا سپاس خواه؛ استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، محمد مهدی مجیدی استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان و امید بزرگ حداد؛ استاد دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران بیشترین مقالات این حوزه را منتشر نموده اند.
پایان نامه و رساله
جستجوی کلیدواژه های در رابطه با کم آبی و خشکسالی در سامانه گنج ایرانداک نشان میدهد که تا حالا ۲۴ هزار و ۶۲ پیشنهاد (پروپوزال)، پایان نامه و رساله (پارسا) در رابطه با این موضوعات در این سامانه ثبت شده است که مدارک ۱۵ هزار و ۵ مورد از آنها پایان نامه و رساله و ۹ هزار و ۵۷ مورد پروپوزال هستند.
در ۹ سال قبل در هر سال بصورت میانگین یک هزار و ۹۶۷ پایان نامه و رساله و پروپوزال در این سامانه ثبت شده است. ۲۰ هزار و ۳۳۸ مورد از آنها مربوط به دوره کارشناسی ارشد و سه هزار و ۶۳۲ مورد مربوط به دوره دکتری تخصصی (PhD) است.
بیشتر این موارد ثبت شده به ترتیب توسط دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، دانشگاه کشاورزی فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی تربیت مدرس و دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شده است.
بیشترین پایان نامه، رساله و پروپوزال در این زمینه توسط محققان رشته های مهندسی کشاورزی، مهندسی عمران، جغرافیا، مهندسی منابع طبیعی و علوم انسانی در سامانه گنج ثبت شده است.
به گزارش بی دانلود به نقل از مهر، تدوین هزاران مقاله، رساله و پایان نامه نشان میدهد که امروز دغدغه آب در مسیرهای پژوهشی جاری شده و در دانشگاه ها ریشه دوانده است. ولی با وجود تولید انبوهی از پژوهش های علمی در این عرصه، نشانه روشنی از پیوند میان دانشگاه، سیاستگذاری و تصمیم گیری ها دیده نمی گردد.
در حالی که نمودار انتشار مقاله و آثار علمی روند رو به رشدی دارد، ذخایر آب ایران روند نزولی در پیش گرفته اند. امروز لمس بی آبی منحصر به شهرهای کوچک و روستای دور افتاده نیست و ترس از بی آبی در دل همه ریشه دوانده است. در میانه تابستان ۱۴۰۴ شهرهای بزرگ و پایتخت ایران با افت فشار آب و گمانه زنی در مورد یک روز تعطیلات بیشتر در هفته برای صرفه جویی در مصرف، به استقبال بحران رفته اند.
انتشار هزاران مقاله، پایان نامه و رساله می تواند نشانه ای از عزم دانشگاهیان برای مشارکت در حل مسایل جامعه باشد ولی شرایط حاکم نشان میدهد که سیاست گذاران و تصمیم گیران جز در شعار انگیزه ای جهت استفاده از نتایج محققان نداشته اند.
در هفته های اخیر مسعود پزشکیان با حاضرشدن در جمع دانشگاهیان، بارها به موضوع بحران آب و استفاده از ظرفیت دانشگاه ها در حل این معضل پرداخته است. او از دانشگاه ها خواسته با حاضرشدن در جلسات دولت راهکارهای خودرا دراین خصوص مطرح کنند. این اقدام می تواند نشانه ای از جدی گرفتن دانشگاه ها در حل مشکلات باشد اما اینکه هم نشینی تازه میان سیاست گذاران و دانشگاه به خروجی ملموسی منتهی خواهد شد یا خیر، پرسشی است که آینده به آن پاسخ خواهد داد.
منبع: beedownload.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب